Hier een voorbeeld van iemand die voor het eerst peddelzeilt, aan-de-wind. Hij peddelt niet mee (durft hij niet?), maar dat doen meer ervaren peddelzeilers meestal wel.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ik wil hier graag mijn eigen ervaringen en die van de Schotse peddelzeiler Douglas Wilcox delen met deze wat mysterieuze koers.
Allereerst is duidelijk dat schuin tegen de wind in peddelzeilen, tot zo'n 35 graden, niet echt hard gaat zonder peddelen. Of je nou een licht briesje hebt of harde wind, je komt zonder peddelen zelden boven de vier kilometer per uur. Pas als je verder van de wind stuurt, loopt de snelheid zonder peddelen flink op. Dit is een groot verschil met zeiljachten die aan de wind wel wat harder kunnen. Oorzaak is vermoedelijk dat jachten een veel groter zeiloppervlak hebben, zelfs als je de grotere waterverplaatsing van een jacht meerekent. Het verschil is nog groter als een jacht ook nog een fok voert.
Voor kajakzeilers aan de wind die toch wel acht kilometer per uur willen halen zit er dus niks anders op dan rustig meepeddelen. De boot gaat dan uiteraard sneller, maar de wind strijkt dan ook sneller langs het zeiltje wat extra lift creëert. Om dit te begrijpen is onderstaande plaatje verhelderend. De pijl is de windrichting.
Energie
Stel, de energie die de kajakker overbrengt op zijn peddel is telkens gelijk aan 10 Kilowatt/uur, wat een snelheid oplevert van, laten we zeggen, 5 kilometer per uur (zie links).
Vervolgens zet hij een zeiltje en stopt met peddelen (midden). De wind langs het zeiltje levert een schamele kracht van 4 Kilowatt/uur, wat een snelheid geeft van 2 kilometer per uur. Niet veel dus.
Dan besluit hij mee te peddelen, met precies dezelfde kracht als eerst; 10 Kilowatt/uur. De grap is nu dat de optelsom van deze peddelkracht en de kracht van het zeiltje niet klopt. De kracht van de peddel en het zeiltje tezamen is aanzienlijk groter (rechts). En de bootsnelheid dus ook.
De reden is dat de zeilende kajakker met zijn peddelslag extra wind langs het zeil toevoegt. Zo levert het zeil aanzienlijk meer kilowatt/uur op dan dat het zeiltje op eigen kracht moet werken. Je zou ongetwijfeld hetzelfde effect zien op een zeiljacht als de bemanning mee zou roeien. Hun inspanning zou ook dan meer snelheid opleveren dan dezelfde roeikracht zonder zeilen. Misschien een leuk idee om regatta's te organiseren waarbij naast het zeilen alle vormen van spierkracht zijn geoorloofd.
Alle gekheid op een stokje, ik wil nog een experiment houden met een zeilboot met motor omdat een motor een veel constantere kracht levert dan een peddelaar. Hoe zou bovenstaande plaatje uitpakken met een motor in plaats van een peddel?
Zin
Een prangende vraag is natuurlijk of kajakzeilen zin heeft op een koers tegen de wind in. Uiteraard kun je niet pal tegen de wind in peddelzeilen. Het zeil zou wild gaan klapperen en niks meer opleveren, eerder tegenwerken. Maar wat als je schuin tegen de wind vaart en om de zoveel minuten de boot door de wind stuurt en de wind van de andere kant komt? Ben je al zigzaggend ('laverend') sneller of langzamer dan een gewone kajakker die recht tegen de wind opbokst?
De Schotse peddelzeiler Douglas Wilcox heeft dat een keer haarfijn uitgezocht met een gps-meting in een stevige tegenwind en zijn bevindingen gepubliceerd op zijn blog seakayakphoto.com. Hier zijn resultaat, met een zeiltje van Flat Earth:
De blauwe zigzaglijn is zijn werkelijke koers, met een snelheid van 6,7 kilometer per uur. De rechte rode lijn stelt een denkbeeldige kajakker voor zonder zeiltje. De tijd die Wilcox nodig had om zigzaggend van A naar B te komen, heeft hij als het ware geprojecteerd op zijn denkbeeldige collega. Hieruit concludeerde hij dat deze kajakker zonder zeil 5,1 kilometer per uur had moeten varen om gelijktijdig bij B aan te komen.
Op deze manier kan iedereen voor zichzelf bepalen of hij sneller of langzamer is dan een peddelzeiler. Wie normaal gesproken met 5.1 kilometer tegen windkracht 4 kan opboksen, is net zo snel als de zigzaggende Wilcox.
Addertje
Er zit natuurlijk een addertje onder het gras. Wie zegt ons hoe hard Wilcox heeft gepeddeld en hoe hard de gewone kajakker heeft gepeddeld? Zo bezien zegt deze test niet zo veel. Maar duidelijk is wel, ook volgens mijn eigen ervaringen, dat je aan de wind peddelzeilend nooit zo'n mooie, consistente peddelslag hebt. Je moet met windstoten ook meer op je balans letten, achterwaarts roer geven, misschien wat steunen of uitleunen. We mogen er rustig vanuit gaan dat Wilcox minder hard voorwaarts heeft gepeddeld dan zijn imaginaire collega. In de praktijk is peddelzeilen tegen de wind in - al laverend - stukken minder vermoeiend dan tegen de wind in beuken zonder zeiltje! Je bent dus misschien niet eerder bij punt B, maar wel minder vermoeid. Bovendien is een Falcon-zeiltje naar mijn idee nog meer in het voordeel omdat dit zeiltje beter aan de wind komt, tot zo'n dertig graden.
Stroom en wind tegen
In de volgende situatie peddelzeilt Wilcox op de Solway. Op het moment dat hij naar de kant wil, heeft hij wind bijna tegen en de stroom werkt ook al niet mee. Toch komt hij al peddelzeilend thuis. Zijn gps-meting laat zien hoe.
Hij vaart links onderin het plaatje binnen. Bij A wil hij direct naar C. Dat is niet te doen: de zuid-zuid-oostelijke wind is net te scherp om met een Flat Earth-zeiltje tegenin te zeilen. Met een Falcon-zeiltje had het wellicht wel gekund. Hoe dan ook, de stroom komt vol in de zij waardoor Wilcox flink opzij zou zijn gezet en dus steeds meer aan de wind had moeten koersen om nog bij C uit te komen. Een gekmakende puzzel!
Hij besluit om eerst even op halve wind en pal tegen de stroom in naar B te varen. Met een lekkere halve wind kom je zeker tegen de stroom in. Bij B kan hij op 60 graden van de wind af naar C varen. Dat peddelzeilt prima. Bovendien komt de stroom nu enigszins schuin van achteren. Knap gedaan!
De auto!
Zigzaggend tegen de wind in varen is niet sneller dan recht tegen de wind in peddelen maar het mooiste is natuurlijk dat een aan-de-windse koers over vele kilometers zonder laveren wel degelijk sneller gaat dan een gewone kajakker. En minder vermoeiend ook nog. Maar ja, op de een of andere manier hebben groepen kajakkers altijd de neiging om lange stukken recht tegen de wind in te willen. 'Daar staat de auto!, hoor ik dan. Nou ja zeg, had die dan een stukje van de wind af geparkeerd!
